شناخت مناطق همگن بارشی در غرب ایران

چکیده   شناخت زیرمنطقه های همگن اقلیمی، یکی از نیازهای اولیه در برنامه ریزی های محیطی و آمایش سرزمین است که بویژه برای مطالعه بیلان آب و دیگر مسائل هیدرولوژی دارای اهمیت است. از این رو، برای شناخت مناطق همگن بارشی منطقه کوهستانی غرب ایران که سرچشمه بسیاری از رودهای مهم کشور است، میانگین 9 متغیر وابسته به بارش در دوره 2000-1965 برای 140 ایستگاه هواشناسی پراکنده در سطح منطقه محاسبه و مورد استفاده قرار گرفت. متغیرهای یاد شده به کمک روش تحلیل مولفه های اصلی (با آرایه r ) به چهار مولفه کاهش و با استفاده از چرخش وریماکس چرخش داده شدند. سپس با بهره گیری از روش خوشه بندی سلسله مراتبی به شیوه وارد ایستگاه های مورد استفاده در این تجزیه و تحلیل بر مبنای مقادیر نمرات استاندارد آنها در مولفه های به دست آمده گروه بندی و به این ترتیب غرب ایران به چهار زیرمنطقه همگن بارشی تقسیم شد. نتیجه نشان داد که روند ناهمواریها و عرض جغرافیایی در مرزبندی و تفاوتهای مکانی بین مناطق نقش بسیار مهمی دارند. بررسی تغییرات ماهانه بارش زیرمنطقه ها نیز نشان داد که با حرکت از جنوب به شمال بیشینه بارش از زمستان به بهار منتقل می شود. این تفاوتها بیانگر تفاوت در سازوکارهای ایجاد بارش در شمال و جنوب منطقه مورد مطالعه است. از این رو، می توان گفت که سامانه های سینوپتیکی باران آور در شمال و مرکز منطقه مورد مطالعه با سامانه هایی که در جنوب موجب ایجاد بارش می شوند، متفاوتند.